เรื่องเด่น อภิญญา ๖

อภิญญา ๖

พุทธวิธีน้อมจิตเพื่อจุตูปปาตญาณ (วิชชา ๓)

• ทธวิธีน้อมจิตเพื่อจุตูปปาตญาณ (วิชชา ๓) | Buddhology (พุทธวิธีปฏิบัติธรรม)
  พุทธวิธีน้อมจิตเพื่อ จุตูปปาตญาณ (สัมมาสมาธิ-สัมมาญาณะ) มหาอัสสปุรสูตร พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๑๒ ข้อ ๔๗๔, ๔๗๖
  https://uttayarndham.org/node/5510

• ปัญญากับฤทธิ์ เราควรเลือกปฏิบัติสิ่งใดสิ่งหนึ่งหรือไม่ | Dhamma Sharing (ธรรมกระจ่าง)
  ศาสนาพุทธทุกพุทธันดรจะประกอบด้วยปัญญา ฤทธิ์ และการจัดการที่ดีเสมอ จึงมีอัครสาวกด้านปัญญา พุทธันดรนี้คือท่านพระสารีบุตร อัครสาวกด้านฤทธิ์ พุทธันดรนี้คือท่านพระมหาโมคคัลลานะ และมหาอุปัฏฐากจัดการกิจต่าง ๆ พุทธันดรนี้คือท่านพระอานนท์
  https://uttayarndham.org/node/5123

• มหาวัจฉโคตตสูตร | Tripitaka Glory (พระไตรปิฎกเสียง)
  https://uttayarndham.org/node/4992

• วิภังคสูตร | Tripitaka Glory (พระไตรปิฎกเสียง)
  https://uttayarndham.org/node/3503

• มหาวัจฉโคตตสูตร | Tripitaka Glory (พระไตรปิฎกเสียง)
  , ปริพาชกวัจฉโคตรขอให้พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมทั้งที่เป็นกุศล ทั้งที่เป็นอกุศลแก่ตนโดยย่อเถิด พระผู้มีพระภาคตรัสว่าท่านพึงแสดงธรรมโดยย่อก็ได้ โดยพิสดารก็ได้ ก็แต่ท่านจักแสดงธรรมทั้งที่เป็นกุศล ทั้งที่เป็นอกุศลแก่ปริพาชกวัจโคตรโดยย่อ
  https://uttayarndham.org/node/1627

--------------------------

https://uttayarndham.org/taxonomy/term/956

เชิญสิกขา https://uttayarndham.org/

 

ปัญญากับฤทธิ์ เราควรเลือกปฏิบัติสิ่งใดสิ่งหนึ่งหรือไม่

Q ถาม :
เรียนถามท่านอาจารย์ครับ มีผู้ใหญ่ในบ้านเมืองท่านหนึ่งบอกว่า ศาสนาพุทธเป็นศาสนาแห่งปัญญา ไม่อยากให้สำนักต่าง ๆ พูดถึงฤทธิ์เพราะไม่ใช่ศาสนา
จึงขอเรียนถามว่า การที่เราเป็นศาสนิกชนควรปฏิบัติตนอย่างไรจึงจะถูกต้อง และควรเลือกอย่างไรครับ


A อาจารย์ไชย ณ พล ตอบ :

ศาสนาพุทธทุกพุทธันดรจะประกอบด้วยปัญญา ฤทธิ์ และการจัดการที่ดีเสมอ จึงมีอัครสาวกด้านปัญญา พุทธันดรนี้คือท่านพระสารีบุตร อัครสาวกด้านฤทธิ์ พุทธันดรนี้คือท่านพระมหาโมคคัลลานะ และมหาอุปัฏฐากจัดการกิจต่าง ๆ พุทธันดรนี้คือท่านพระอานนท์

หากจะเอาแต่ปัญญา ปฏิเสธฤทธิ์และการจัดการ ก็จะทำให้พระศาสนาเป็นอัมพาตไป ๒ ส่วน หากจะเอาแต่ฤทธิ์ ไม่เอาปัญญาและการจัดการ ก็ทำให้พระศาสนาเป็นอัมพาตไป ๒ ส่วนเช่นกัน หรือจะเอาแต่การจัดการ ขาดปัญญาและฤทธิ์ พระศาสนาก็เป็นอัมพาตไป ๒ ส่วนอีกเช่นกัน

หากมีให้เลือก เราควรเลือกสำนักที่อุดมด้วยปัญญา ฤทธิ์ และการจัดการที่ดี นั่นคือพระศาสนาที่บริบูรณ์

และไม่ควรโจมตี ผู้เป็นเลิศด้านใดด้านหนึ่งที่เราไม่ถนัด

พวกฤทธิ์ก็ไม่ควรโจมตีพวกปัญญาว่าบ้าคัมภีร์ เพราะกว่าจะพัฒนาปัญญาได้ ต้องทุ่มเทด้วยจิตอันยิ่ง และปัญญาก็เป็นสิ่งมีค่า สามารถบรรลุธรรมได้ด้วยทิฏฐิปัตตะ

พวกปัญญาก็ไม่ควรโจมตีพวกฤทธิ์ว่าบ้าสมาธิ เพราะกว่าจะพัฒนาฤทธิ์ได้ ต้องทุ่มเทด้วยจิตอันยิ่งเช่นกัน และฤทธิ์ก็เป็นสิ่งมีค่า สามารถบรรลุธรรมได้ด้วยกายสักขี และช่วยปราบพวกทิฏฐิกระด้างได้ ซึ่งพระพุทธองค์และมหาสาวกทั้งหลายก็ใช้กันมาก ท่านห้ามใช้ฤทธิ์เพียงเพื่อลาภเท่านั้น ใช้เพื่อพระศาสนา และโปรดสัตว์โลก ท่านไม่ได้ห้าม

พวกฤทธิ์ และพวกปัญญา ก็ไม่ควรโจมตีพวกจัดการดี ว่าบ้าอำนาจ เพราะกว่าจะจัดการได้ดีต้องเสียสละมาก และการจัดการที่ดีก็เป็นสิ่งมีค่า รักษาพระศาสนาและมาตรฐานหมู่คณะให้มั่นคง และประคับประคองการบรรลุธรรมโดยรวมได้

ดีที่สุด มีค่าที่สุด คือคนที่มีทั้งปัญญา ทั้งฤทธิ์ ทั้งการจัดการที่ดี ซึ่งในสมัยพุทธกาลมีเยอะ ด้วยเหตุนี้ เวลามหาสาวกบรรลุธรรม ท่านจึงบอกว่า พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว ถึงพร้อมแล้วด้วยอาสวักขยญาณ และอภิญญาหก วิโมกข์แปด ปฏิสัมภิทาสี่ นั่นหมายความว่า ยอดบุรุษทั้งหลายย่อมมีทั้งความบริสุทธิ์ ทั้งปัญญา ทั้งฤทธิ์ ทั้งความสงบ และบางท่านมีทักษะการจัดการที่ดีด้วย นี่คือท่านที่เราควรเลือกส่งเสริม ทำบุญ และเรียนรู้จากท่านเสมอ เพราะท่านเหล่านี้คือเสาหลักของพระศาสนา


https://uttayarndham.org/dhamma-sha...erakhwreluuexkptibatisingidsinghnuenghruuexim

 

การฝึกอภิญญาที่เหมาะกับสภาวะจิต
อาจารย์ไชย ณ พล



Q ถาม :

อยากขอความเมตตาจากท่านอาจารย์ช่วยชี้แนะว่า ผมควรฝึกปฏิบัติอภิญญาใดเพื่อให้สอดคล้องกับสิ่งที่เคยสั่งสมมาในอดีต และมีวิธีปฏิบัติอย่างไรให้เกิดผล เพื่อเป็นประโยชน์ต่อพระศาสนาและต่อตนเองต่อไปครับ


A อาจารย์ไชย ณ พล ตอบ :

ก่อนมาเกิด ตอนที่เราเป็นเทพพรหมกัน มีอภิญญาทุกชนิดยกเว้นอาสวักขยญาณ

ในกรณีเช่นนี้ ปฏิบัติตามพุทธวิธีตรง ๆ เลยครับ

เมื่อสภาวะจิตเหมาะกับอภิญญาใด อภิญญานั้นจะ activate โดยธรรมชาติ

Big process

ขั้นที่ 1 เป็นอิสระจากโลก อยู่กับกายเบาจิตเบา กายสุขจิตสุข สมังคีกันด้วยดี ขั้นนี้ก็ได้อภิญญาหลายประการแล้ว มีตัวลอย เป็นต้น

ขั้นที่ 2 เป็นอิสระจากกาย อยู่กับจิตเบา จิตสุข ธรรมสงบ ธรรมบริสุทธิ์ ขั้นนี้ก็ได้อภิญญาอีกหลายประการ มีมโนมยิทธิ เป็นต้น

ขั้นที่ 3 เป็นอิสระจากจิต อยู่กับสภาวะบริสุทธิ์แห่งอมตธาตุ ขั้นนี้ก็จะได้อาสวักขยญาณ

 

โลกียอภิญญา

• พระเทวทัตเถระ | Tripitaka Glory (พระไตรปิฎกเสียง)
  
  
  https://uttayarndham.org/node/353

 

เอตทัคคะด้านบรรลุอภิญญาใหญ่

พระนางยโสธราทรงผนวช | พระพุทธกิจ พรรษาที่ ๕

 

ปัญญาเพียงดังปราสาท
ว่าด้วย
พระมหากัสสปเถระ
เหตุการณ์
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพระมหากัสสปเถระ

Uttayarndham · 14 ปัญญาเพียงดังปราสาท (พระมหากัสสปเถระ)



วันหนึ่ง พระมหากัสสปเถระอยู่ในปิปผลิคูหา เที่ยวไปบิณฑบาต ภายหลังภัต นั่งเจริญอาโลกกสิณ ตรวจดูสัตว์ทั้งหลายผู้ประมาทแล้วและไม่ประมาทแล้วซึ่งจุติและเกิดในที่ทั้งหลาย มีในน้ำ บนแผ่นดิน และภูเขาเป็นต้น อยู่ ด้วยทิพยจักษุ

พระศาสดาประทับนั่งในพระเชตวันนั่นแล ทรงตรวจดูด้วยทิพยจักษุ ทรงทราบว่าพระเถระตรวจดูการจุติและการเกิดของสัตว์ทั้งหลายอยู่ จึงตรัสว่า

ชื่อว่าการจุติและการเกิดแห่งสัตว์ทั้งหลาย แม้พุทธญาณไม่ทรงกำหนด ใคร ๆ ไม่สามารถจะทำการกำหนดสัตว์ทั้งหลายผู้ถือปฏิสนธิในท้องของมารดา อันมารดาบิดายังไม่ทันรู้ก็จุติเสียแล้วได้ การรู้จุติและปฏิสนธิของสัตว์เหล่านั้นไม่ใช่วิสัยของพระเถระ วิสัยของท่านมีประมาณน้อย ส่วนการรู้การเห็นสัตว์ทั้งหลาย ผู้จุติและเกิดอยู่โดยประการทั้งปวง เป็นวิสัยของพระพุทธเจ้าทั้งหลายเท่านั้น

แล้วทรงแผ่พระรัศมีไป ประหนึ่งว่าประทับนั่งอยู่ในที่เฉพาะหน้า ตรัสพระคาถานี้ว่า

เมื่อใด บัณฑิตบรรเทาความประมาท ด้วยความไม่ประมาท เมื่อนั้น บัณฑิตนั้นขึ้นสู่ปัญญาเพียงดังปราสาท ไม่เศร้าโศก ย่อมพิจารณาเห็นหมู่สัตว์ผู้มีความเศร้าโศก

ปราชญ์ย่อมพิจารณาเห็นคนพาลทั้งหลายได้ เหมือนคนผู้ยืนอยู่บนยอดเขา มองเห็นชนผู้ยืนอยู่บนพื้นดินได้

ในกาลจบคาถา ชนเป็นอันมากกระทำให้แจ้งแล้วซึ่งพระอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผล





อ่าน
คาถาธรรมบท อัปปมาทวรรค
อรรถกถาเรื่อง พระมหากัสสปเถระ

 

พุทธวิธีเจริญพุทธานุสสติ | มหานามสูตร


-----------

พุทธวิธีปฏิบัติธรรม

พุทธวิธีเจริญพุทธานุสสติ
มหานามสูตร

พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ ข้อที่ ๒๘๑


ข้อแนะนำในการปฏิบัติ

ก่อนจะฟัง พึงเข้าสมาธิสักครู่หนึ่ง เมื่อได้สมาธิดีแล้ว ฟังพุทโธวาท และน้อมธรรมมาสู่ใจ น้อมใจปฏิบัติตามพุทโธวาทตรง ๆ ให้เข้าใจแจ้ง และได้สภาวะจิตดีจริง เมื่อได้สภาวะดีใด ให้รักษาสภาวะนั้นออกมาสู่ชีวิตจริง
ความยาววีดีโอ: 4:09 นาที
เวลาปฏิบัติ: 15 นาที

---------

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ นิโครธาราม ใกล้กรุงกบิลพัสดุ์ แคว้นสักกะ เจ้าศากยะ พระนามว่ามหานามะ ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า อริยสาวกผู้ได้บรรลุผลอยู่ด้วยวิหารธรรมใดเป็นส่วนมาก พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า อริยสาวกในพระศาสนา ย่อมเจริญพุทธานุสสติ ธรรมานุสสติ สังฆานุสสติ สีลานุสสติ จาคานุสสติ เทวตานุสสติ พุทธวิธีเจริญพุทธานุสสติ อริยสาวกในพระศาสนาย่อมเจริญพุทธานุสสติ ระลึกถึงพระพุทธเจ้าเนือง ๆ ว่า พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ทรงถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เสด็จไปดีแล้ว ทรงรู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึก ไม่มีผู้อื่นยิ่งกว่า เป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้เบิกบานแล้ว เป็นผู้จำแนกธรรม อริยสาวกผู้ได้บรรลุผล ทราบชัดพระศาสนาแล้วย่อมอยู่ด้วยวิหารธรรมนี้เป็นส่วนมาก

--------------

เครดิตภาพ ภาพพระพุทธเจ้า : กฤษณะ สุริยกานต์
-------------

ดาวน์โหลดพระไตรปิฎกเสียงสมจริงได้ที่ www.uttayarndham.org หรือ www.soundcloud.com/uttayarndham


ใบอนุญาต
ใบอนุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์ที่ต้องมีการระบุแหล่งที่มา (อนุญาตการนำมาใช้ซ้ำ)

 

https://palungjit.org/threads/ทำไมคนเราต้องศึกษาอภิญญาสมาบัติ.794670/

 

เหตุแห่งการท่องเทวโลก


เหตุการณ์
พระโมคคัลลานะทูลขอพระผู้มีพระภาคไปยังเทวโลกเพื่อถามเทวดาทั้งหลายถึงบุญที่พวกเขาสร้างสมไว้และผลบุญที่ได้ประสบ

วันหนึ่ง ท่านพระมหาโมคัลลานะเกิดความคิดในใจว่าปัจจุบันนี้ มนุษย์ทั้งหลายแม้ยังไม่มีความถึงพร้อมแห่งวัตถุ (ไทยธรรม) ความถึงพร้อมแห่งเขต (ทักขิไณยบุคคล) และความถึงพร้อมแห่งจิตเลื่อมใสของตน (เจตนา) แต่เมื่อทำบุญ ก็ยังได้เกิดในเทวโลก เสวยสมบัติมากมาย ถ้าท่านไปยังเทวโลก แล้วให้เทวดาทั้งหลาย บอกถึงบุญที่พวกเขาสร้างสมไว้และผลบุญที่ได้ประสบ แล้วนำมากราบทูลแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อพระองค์ได้ทรงแสดงผลกรรมแก่มนุษย์ทั้งหลายให้ประจักษ์ว่าบุญทั้งหลายแม้จะเล็กน้อย ก็ให้ผลมากมาย จะเป็นประโยชน์เกื้อกูลความสุข แก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลายเป็นอันมาก

ท่านพระมหาโมคัลลานะจึงไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค กราบทูลความประสงค์ของตน เมื่อได้รับอนุญาต จึงเข้าจตุตถฌานอันเป็นบาทแห่งอภิญญา ครั้นออกจากจตุตถฌาน ก็ถึงดาวดึงสภพในทันทีด้วยกำลังฤทธิ์ ท่านได้ไถ่ถามถึงบุญกรรมที่เทวดาทั้งหลายได้สร้างสมไว้ เมื่อได้คำตอบแล้ว ท่านก็กลับมายังโลกมนุษย์ กราบทูลเรื่องทั้งหมดถวายพระผู้มีพระภาค จากนั้นพระศาสดาทรงทำวิมานวัตถุนั้นให้เป็นวัตถุปปัตติเหตุเกิดเรื่อง แล้วทรงแสดงธรรมโดยพิสดารโปรดบริษัทที่มาประชุมกัน

อ้างอิง
อรรถกถา วิมานวัตถุ คันถารัมภกถา
ชุดที่
ฤทธิธรรม ชุดที่ ๑
ลำดับที่
17

 

พระผู้มีพระภาคได้ตรัสบอกเหตุที่ทำให้ภิกษุโมคคัลลานะมีฤทธิ์มาก

แสงธรรมแห่งพระไตรปิฎก

มูลนิธิอุทยานธรรม

 

สมถะ + วิปัสสนา x วิราคะ
อาจารย์ไชย ณ พล

Q ถาม :
กราบเรียนท่านอาจารย์ครับ เมื่อเช้านี้ผมนั่งสมาธิ ก็รู้สึกว่าเราอยากวิปัสสนาแล้วดูตามธรรมชาติ สิ่งที่ผมเห็นก็พื้นพื้นทั่วไป แต่อยากจะกราบเรียนถามท่านอาจารย์ว่าความเข้าใจผมถูกต้องไหมครับ

ตอนผมนั่งอยู่ จิตใจของผมก็ไม่ได้เป็นสมาธิรวดเดียวต่อเนื่อง จะมีอาการเผลอหลับบ้างบางจังหวะ ตอนหลับนี่แหละครับที่เหมือนกับใจเราเคลื่อนออกไป ประกอบกับเวลาเกิดเสียงก็ไปรับรู้ คราวนี้ความพอใจไม่พอใจเกิดตรงที่ว่าถ้าใจเราเคลื่อนออกไป (ผมว่าอันนี้คือโมหะ) ไปประกอบกับเสียงที่เกิด จึงเกิดความพอใจไม่พอใจใช่หรือไม่ครับ คราวนี้ผมลองเปรียบเทียบดู เมื่อนำใจของเราอยู่กับสติ เสียงที่เกิดก็จะทำอะไรเราไม่ได้ เพราะเราต้องบอกตัวเองว่าให้ปล่อยวาง

สรุปก็คือ คนธรรมดานั้น ถ้าไม่ปล่อยให้จิตซึ่งหลุดออกไปบ้าง ได้สำแดงให้เห็น เราก็จะไม่เข้าใจการทำงานของจิต ตรงนี้เป็นจุดตัดที่แตกต่างกันระหว่างสมถะกับวิปัสสนาใช่ไหมครับ

เมื่อผมเจอแบบนี้ กว่าผมจะเข้าใจ ผมต้องใช้วิธีทวนแล้วทวนอีกว่าเกิดอะไรขึ้น แบบนี้มันไปติดอยู่กับความคิดแล้วหรือไม่ครับ กราบขอบพระคุณครับท่านอาจารย์




A อาจารย์ไชย ณ พล ตอบ :
Dee krub. Leaning from reality.

รู้แล้วหาทางบริหารให้ดีขึ้น จนได้ new better state of mind

สติ คือ จิตอยู่ภายในก็รู้ จิตไปภายนอกก็รู้

วิปัสสนา คือ เห็นความจริงตรงจริง เช่น ธรรมชาติของจิต กลไกการทำงานของจิต การพัฒนาจิตให้หมดจดขึ้น

สมถะ คือ ความตั้งมั่นแห่งจิตที่มีกำลังปฏิบัติการอย่างได้ผล




ผู้ถาม

กราบขอบพระคุณครับ กราบรายงานผลท่านอาจารย์ครับว่า พอเราปล่อยวางเป็นสมถะ จิตจะมีความสุขกว่า พอเราวิปัสสนา จิตไม่มีความสุขเท่า และหลังจากการปฏิบัติวิปัสสนาก็มีใจที่วุ่นวายกว่าสมถะครับ แต่ผมก็พอเข้าใจว่าเป็นธรรมชาติเช่นนี้ครับ

อาจารย์ไชย ณ พล ตอบ

ด้วยเหตุนี้ พระพุทธองค์จึงทรงให้ปฏิบัติ สมถะ + วิปัสสนา × วิราคะ

ปฏิบัติครบก็จะมีกำลัง ฤทธิ์ ปัญญา และบรรลุธรรม มากและง่าย

วิปัสสนาที่สบายที่สุด คือ วิปัสสนาในสมาธิ

วิราคะที่ได้ผลดีที่สุด คือ วิราคะในฌาน

สมาธิจึงเป็นทั้งฐานที่มั่น ฐานบัญชาการ ฐานปฏิบัติการหลัก

เมื่อวิปัสสนา วิราคะ ในฌาน สมถะก็ยิ่งบริบูรณ์ขึ้น เป็นสมาบัติ

เมื่อสมาธิมั่นคงเป็นสมาบัติ ก็จะเข้าสู่มาตรฐาน ปฏิบัติง่าย สำเร็จเร็ว อภิญญาใหญ่ โดยอัตโนมัติ